Mensen met een laag inkomen die gebruikmaken van een speciale zorgverzekering voor minima (de “gemeentepolis”) moeten in veel gemeenten komend jaar fors meer betalen voor hun zorgverzekering. Dit komt omdat veel zorgverzekeraars de korting die zij geven op collectieve zorgverzekeringen verlagen of zelfs helemaal schrappen en de meeste gemeenten hun bijdrage aan de zorgkosten niet laten meegroeien of hierop zelfs bezuinigen. De stijging van de zorgpremie is nodig vanwege de hogere zorgkosten en de gemeentepolis lijkt voor verzekeraars verlieslatend te zijn.

De verschillen tussen gemeenten nemen hierdoor toe. Zo betaalt iemand met een laag inkomen met een uitgebreide dekking komend jaar in Utrecht 2 euro per maand minder, waar die in Rotterdam 8 euro per maand meer kwijt is. De stijging wordt (gedeeltelijk) opgevangen door een hogere zorgtoeslag, die mensen met lagere inkomens compenseert voor hoge zorgkosten. Die zal tot 5 euro per maand voor alleenstaanden (samenwoners: 4 euro) omhoog gaan. Het kabinet had deze stijging echter ook willen gebruiken als extraatje voor de koopkracht. Dit blijkt uit analyse van de collectieve zorgverzekering voor minima in de grootste 30 gemeenten door de onafhankelijke vergelijkingssite ZorgKiezer.nl.

Gemeentepolis verliesgevend

Het aantal mensen met een laag inkomen dat een gemeentepolis is in vergelijking met vijf jaar geleden flink gegroeid tot nu zo’n 725.000 mensen. De gemeentepolis lijkt voor de meeste zorgverzekeraars echter verliesgevend te zijn omdat mensen met een laag inkomen meer zorgkosten hebben en de verevening daarvan tussen verzekeraars niet voldoende zou werken. Voor veel gemeenten lijkt het punt bereikt dat zij niet meer de financiële ruimte hebben om een verdere stijging van de zorgkosten voor hun minima te compenseren. Komend jaar stoppen de gemeenten Apeldoorn en Borger-Odoorn met de gemeentepolis omdat hij te duur wordt. Onlangs deed het CPB al in een publicatie aanbevelingen om de gemeentepolis beter te laten werken.

Directeur Peter Ruys van ZorgKiezer.nl: “De gemeentepolissen zijn voor minima erg belangrijk maar zijn voor veel zorgverzekeraars en gemeenten een last, omdat zij er geld op moeten toeleggen. Dat kan niet elke gemeente en we zien daardoor grote verschillen. Zo kan het zijn dat je in Rotterdam ruim 25 euro per maand meer kwijt bent dan in de Hoeksche Waard voor de zelfde verzekering omdat de gemeente meer bijdraagt. Maar de financiële grens lijkt hier wel bereikt, de meeste gemeenten houden hun bijdrage gelijk en er zijn er zelfs bij die noodgedwongen honderden euro’s bezuinigen omdat ze jarenlang veel hebben bijgedragen. Dat komt bij de mensen met een laag inkomen hard aan.”

Rek eruit bij gemeenten

De meeste gemeenten houden de bijdrage die zij geven komend jaar gelijk. Een verdere verhoging zit er niet in. De verschillen in de hoogte van de bijdrage zijn enorm. Sittard draagt niet bij, waar Etten-Leur tot meer dan 50 euro per maand ter beschikking stelt. Waar sommige gemeenten (Arnhem, Goes) meer gaan bijdragen om de kosten voor minima te compenseren, zijn anderen juist genoodzaakt door de stijging van de kosten in het sociale domein (WMO, Jeugdzorg, Collectieve zorgverzekering voor minima) te bezuinigen op deze bijdrage (Leiden, Etten-Leur, Dordrecht, Veenendaal). Weer andere gemeenten zoals Apeldoorn, Emmen en Borger-Odoorn zijn helemaal met de collectieve zorgverzekering  gestopt omdat ze geen andere zorgverzekeraar konden vinden die de regeling wil uitvoeren of omdat de regeling te duur werd.

De minima kunnen in het ergste aan twee kanten worden benadeeld. Ze krijgen een lagere of zelfs helemaal geen korting meer en hun gemeente bezuinigt op de gemeentelijke bijdrage. Zo kan het dat minima die hun eigen risico volledig opmaken aan zorgkosten er komend jaar in Utrecht zo’n 80 euro op vooruit gaan en er in zowel Veenendaal als Stichtse Vecht 350 euro op achteruit.

Gemeentepolis niet altijd meest voordelig

Voor veel mensen met hoge zorgkosten is de gemeentepolis een goede zorgverzekering omdat er vrij veel wordt vergoed en het eigen risico vaak kan worden meeverzekerd. Voor mensen met een laag inkomen die weinig zorgkosten hebben, is het over het algemeen voordeliger om zelf een individuele zorgverzekering af te sluiten zonder eigen risico dekking.

In 2017 lieten we in samenwerking met het tv-programma Kassa zien dat de collectieve zorgverzekering van de gemeente niet in alle gevallen de beste optie is.  Voor minima die gezond zijn en niet veel zorgkosten hebben, is het voordeliger om zelf een zorgverzekering af te sluiten.

Onderstaand de belangrijkste ontwikkelingen:

Gebruik van gemeentepolis de afgelopen jaren flink gestegen

De populariteit van de collectieve zorgverzekering voor minima (de “gemeentepolis”) is de afgelopen jaar flink toegenomen. Niet alleen bieden bijna alle gemeenten een gemeentepolis aan (2018: 98%), ook is het aantal mensen die hem hebben de afgelopen jaren flink gestegen van 525.000 in 2014 naar 740.000 in 2018.

Bron: BS&F

Gemeentepolis onder druk

Toch staat de gemeentepolis onder druk staat. Zorgverzekeraars maken er waarschijnlijk verlies op. In 2019 was er een trendbreuk in de groei en hadden er nog zo’n 725.000 mensen een gemeentepolis, dat is 15.000 mensen minder. Dat kan mede veroorzaakt worden door het feit dat een aantal zorgverzekeraars zich in de laatste paar jaar uit tientallen gemeenten hebben teruggetrokken en daar de gemeentepolis niet meer willen aanbieden. Daarbij geven zij aan alleen gemeentepolissen te willen aanbieden aan gemeenten in hun eigen kerngebied, waar ze veel verzekerden hebben. Ook stellen ze dat de gemeentepolis niet kostendekkend is. In de meeste gevallen betrof het gemeenten waar ook een andere verzekeraar met een gemeentepolis actief was, maar er zijn ook gemeenten die op zoek moesten naar een andere verzekeraar wat niet eenvoudig is.

Zorgverzekeraars draaien aan de knoppen…

Zorgverzekeraars hebben geen winstoogmerk maar moeten wel in actie komen als zij (structureel) verlies maken op de gemeentelijke zorgverzekering voor minima. Ze  kunnen daarvoor aan verschillende knoppen draaien. Ze kunnen de premie verhogen, de collectieve korting verlagen, de dekking (naar beneden) aanpassen. In het onderzoek blijkt dat alle opties voorbijkomen. Waar de ene verzekeraar de korting verlaagt of de premie verhoogt zoekt een andere het meer in een vermindering van de voorwaarden. Anderen zetten de ultieme stap: zich terugtrekken uit een gemeente.

… en lijken zich terug te trekken in hun “kerngebied”

De grote vier zorgverzekeraars (en met name Zilveren Kruis en Menzis) lijken zich bij het aanbieden van de gemeentepolissen de laatste jaren meer terug te trekken in de gemeenten van hun kerngebied: daar waar zij het grootste marktaandeel en de meeste verzekerden hebben (zie kaartje). Zilveren Kruis met name in de Randstad en het Noorden, VGZ in het  Zuiden, Noord Holland (+ Rotterdam), CZ in Brabant, Limburg en Zeeland, Menzis in het Noorden en Oosten (+ Den Haag) van het land. Die plekken worden meestal opgevuld door de kleinere (regionale) zorgverzekeraars DSW,  Zorg en Zekerheid en in mindere mate Salland, De Friesland en Unive. Soms is er echter ook geen aanbieder te vinden zoals in het geval van Apeldoorn. Ook de gemeente Almere is nog op zoek naar een nieuwe zorgverzekeraar per 2021.

Versobering pakketten komt voor

Een andere manier om de kostenstijging te beperken is om de dekking te verlagen. Dat leidt ertoe dat zorgverzekeraars soms snijden in juist ook voor minima belangrijke dekkingen. Het is de vraag of minima in staat zijn om die kosten in de toekomst zelf te kunnen dragen. Zo verlaagt CZ het maximum aantal behandelingen fysiotherapie in haar “Gemeenten Extra Uitgebreid” polis van 27 naar 15 behandelingen per jaar. In Rotterdam schrapt VGZ de beweegprogramma’s voor mensen met obesitas, hartfalen of diabetes type 2 en stopt met vergoeden van dyslexiezorg voor kinderen vanaf 13 jaar. Enkele andere dekkingen gaan juist weer omhoog zoals bij VGZ het budget voor orthodontie voor kinderen wordt € 2.500 (was € 2.000).

Minder premie voor meer dekking: Alphen aan de Rijn – Venlo

Gemeenten houden bijdrage gelijk: grote verschillen

De meeste gemeenten houden de bijdrage komend jaar gelijk. Een verdere verhoging zit er niet in. De verschillen in de hoogte van de bijdrage zijn enorm, Sittard draagt niet bij, waar Etten-Leur tot meer dan 50 euro per maand ter beschikking stelt. Tegelijkertijd snoeien er ook steeds meer gemeenten in de bijdrage aan de collectieve zorgverzekering omdat zij die niet meer kunnen opbrengen. Zo gaat de gemeentelijke bijdrage in Leiden omlaag met 180 euro per jaar (40%) en schrappen Veenendaal en Stichtse Vecht de vergoeding van het eigen risico, een kostenpost voor minima met hoge zorgkosten van 385 euro. De gemeente hebben steeds meer moeite om de hoge zorgkosten van WMO, Jeugdzorg en de regeling van de collectieve zorgverzekering voor minima te dragen en moeten daardoor moeilijke keuzes maken.

De goedkoopste gemeentepolissen per gemeente (met de minste dekking)

De duurste gemeentepolissen per gemeente (met de meest uitgebreide dekking)

Eigen risico meeverzekeren?

Veel gemeenten bieden de mogelijkheid om het eigen risico van 385 euro per jaar mee te verzekeren. De premie daarvan is wel al snel zo’n 25 euro per maand. Dat betekent dat je sowieso 300 euro kwijt bent aan premie, ook al maak je geen zorgkosten. Dit lijkt vooral dus een goede optie voor mensen met hoge zorgkosten, die zeker weten dat ze komend jaar het eigen risico vol maken aan medicijnen of ziekenhuis behandelingen. De huisarts en tandarts gaan niet van het eigen risico af. Een andere optie die verzekeraars bieden is om je eigen risico vooraf gespreid te betalen. Dan krijg je achteraf het bedrag terug dat je niet hebt opgemaakt.

Voorbeelden van een paar gemeenten:

Apeldoorn

Apeldoorn biedt volgend jaar geen gemeentepolis meer aan. Menzis gaf vorig jaar aan met de verzekering te gaan stoppen. De gemeente heeft gezocht naar een andere aanbieder maar dat is niet gelukt.

De gemeente komt met een nieuwe regeling, die voor minima de helft van hun eigen risico vergoed. Dat was tot nu toe helemaal meeverzekerd. De regeling betekent een verslechtering van zo’n 180 euro voor mensen met hoge zorgkosten. Het stoppen van de regeling levert de gemeente een bezuiniging van 300.000 euro op.

Stichtse Vecht

Stichtse Vechtheeft vanaf volgend jaar een nieuwe verzekeraar gevonden gevonden die de gemeentepolis gaat aanbieden. Nadat Menzis vorig jaar aangaf met de verzekering te gaan stoppen is DSW bereid gevonden die plek over te nemen. De gemeente grijpt de verandering wel aan om te bezuinigen op de regeling: zij schrapt de vergoeding van het eigen risico wat een nadeel oplevert van 385 euro voor de mensen met hoge zorgkosten. Voor de gemeente levert het een besparing op van 350.000 euro.

Emmen

Emmen was vorig jaar een van de eerste gemeenten die besloot om te stoppen met het aanbieden van de speciale minimapolis. De korting die Zilveren Kruis bood zou in 2018 helemaal geschrapt worden en de premie zou daardoor naar verwachting met 8 tot 12 procent omhoog gaan. De kosten voor de gemeente om dit  te compenseren kon de gemeente niet meer opbrengen.

Almere

Komend jaar is definitief het laatste jaar dat Menzis een collectieve verzekering aanbiedt voor Almeerse minima. De verzekering zou al eerder eindigen maar was verlengd met twee jaar  de gemeente tijd te geven een nieuwe verzekeraar te vinden. Zilveren Kruis en DSW waren geïnteresseerd, maar haakten af. Het is daarom nog steeds onzeker of de minima in Almere ook in 2021 nog gebruik kunnen maken van een gemeentepolis. Tot nu toe is geen enkele zorgverzekeraar bereid om de plek van Menzis over te nemen.

Wil je weten of je in 2020 een goedkopere zorgverzekering hebt dan die van je gemeente? Kijk snel op zorgkiezer.nl/zorgverzekering.